اهمیت نگهداری و مراقبت از دندان های شیری

مراقبت از دندان‌های شیری و رعایت بهداشت دهان و دندان از همان سنین نوزادی از اهمیت بالایی برخوردار است. نوزاد از ابتدای زندگی با دندان‌هایی که در لثه‌ها پنهان هستند، به دنیا می‌آید. این دندان‌ها تا حدود ۶ ماهگی مخفی هستند و از ۶ ماهگی کم کم از لثه بیرون می‌آیند و تا حدود ۱۲ سالگی، دندان‌های شیری اکثریت دندان‌های کودک را تشکیل می‌دهند. با گذشت زمان دندان‌های شیری، جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. اگرچه دندان‌های دائمی جای دندان‌های شیری را می‌گیرند، اما نادیده گرفتن بهداشت دندان‌های شیری می‌تواند به سلامت لثه آسیب برساند و تأثیراتی منفی‌ بر روی فک‌ها، تغذیه صحیح و مهارت صحبت کردن کودک داشته باشد که ممکن است به اعتماد به نفس او آسیب برساند. به منظور جلوگیری از تأثیرات منفی جسمی و روانی، والدین باید به کودک خود یاد بدهند که چگونه از دندان‌های خود مراقبت کنند.

دندان‌های شیری:

در لحظه‌ای که نوزادان به این دنیا پا می‌گذارند، دندان‌های شیری نیز در لثه‌های آنها هستند. اگر دقیق‌تر بخواهیم و بگوییم، این دندان‌ها در لثه‌ها پنهان شده‌اند و از حدود ۶ ماهگی تا ۳ سالگی به تدریج آشکار می‌شوند. با گذشت زمان و رسیدن  سن کودک دلبندتان به ۶ سالگی، دندان‌های شیری تدریجاً جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. تفاوت‌هایی نیز در ساختار، رنگ، و شکل دندان‌های شیری نسبت به دندان‌های دائمی وجود دارد. به عنوان نمونه، دندان‌های شیری کمی روشن‌تر، کوچک‌تر، کوتاه‌تر، و گردتر هستند. علاوه بر این، فاصله بین دندان‌ها در دندان‌های دائمی کمتر از دندان‌های شیری است و مینای دندان‌های شیری نسبت به دندان‌های دائمی نازک‌تر است. از این رو، مراقبت از دندان‌های شیری نیازمند توجه ویژه‌تری است تا سلامت آنها به‌طور کامل حفظ شود.

دندان‌های شیری کدامند؟

دندان‌های شیری، اولین دندان‌هایی هستند که در دهان انسان رویش می‌کنند. این دندان‌ها معمولاً از حدود ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند و تا حدود ۶ سالگی کامل می‌شوند. دندان‌های شیری ۲۰ عدد هستند که به ۴ گروه تقسیم می‌شوند:

• دندان‌های پیشین (Incisors): ۸ عدد هستند که در جلوی دهان قرار دارند.
• دندان‌های نیش (Canines): ۴ عدد هستند که در دو طرف دندان‌های پیشین قرار دارند.
• دندان‌های آسیاب اول (Premolars): ۸ عدد هستند که در پشت دندان‌های نیش قرار دارند.
• دندان‌های آسیاب دوم (Molars): ۴ عدد هستند که در پشت دندان‌های آسیاب اول قرار دارند.

دندان‌های شیری از نظر اندازه و شکل کوچک‌تر از دندان‌های دائمی هستند. همچنین، ریشه دندان‌های شیری کوتاه‌تر از ریشه دندان‌های دائمی است.

دندان‌های شیری نقش مهمی در رشد و نمو فک و دندان‌های دائمی دارند. این دندان‌ها فضای لازم را برای رویش دندان‌های دائمی فراهم می‌کنند و به رشد و شکل‌گیری صحیح فک کمک می‌کنند.

پوسیدگی دندان‌های شیری یک مشکل شایع در کودکان است. پوسیدگی دندان‌های شیری می‌تواند باعث درد، عفونت و حتی از دست رفتن دندان شود. بنابراین، مهم است که از سلامت دندان‌های شیری کودکان مراقبت کنیم.

ترتیب رشد دندان‌های شیری

یک خلاصه از ترتیب و زمان ظاهر شدن دندان‌های شیری در کودکان در جدول زیر آمده است:

اهمیت مراقبت از دندان‌های شیری

یک باور غلط و رایجی که بین والدین وجود دارد این است که والدین معتقدند که دندان‌های شیری، نیاز به مراقبت ندارند. خیلی از والدین معتقدند که بالاخره قرار است این دندان‌های شیری بیفتند و جای خود را به دندان‌های دائمی بدهند؛ پس نیازی نیست وقت و هزینه اضافه‌ای برای دندان‌های شیری صرف کنند. اما آیا این باور، باور درستیه؟ قطعا خیر. در طی سال‌های اول زندگی، دندان‌های شیری نه تنها جهت حفظ زیبایی صورت بلکه وجودشان به منظور هضم صحیح غذا نیز اهمیت دارند. اگر کودکان نتوانند به‌طور موثر غذا را جویده و ببلعند، مشکلات گوارشی را تجربه خواهند کرد.

نقش دیگری که دندان‌های شیری دارند، تأثیر بر بیان و تلفظ کلمات است. در دوران کودکی، داشتن جایگاه صحیح دندان‌ها برای تلفظ درست کلمات بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که جای دندان‌ها خالی باشد، بعضی از صداها به درستی تلفظ نمی‌شوند و کودک نمی‌تواند کلمات را به درستی بیان کند.

عدم مراقبت از دندان‌های شیری، پوسیدگی آنها و عدم ترمیم آنها باعث می‌شود دهان بوی نامطبوعی داشته باشد. علاوه بر این، پوسیدگی دندان‌های شیری ممکن است باعث افزایش باکتری‌ها در دهان و به وجود آمدن التهاب‌های لثه شود. همچنین، وجود دندان‌های خراب و لبخند نازیبا، اعتماد بنفس کودک شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و  تأثیرات منفی شدیدی بر روی  ارزش اجتماعی فرزند شما خواهد گذاشت. وجود این عیب‌ها ممکن است باعث شود که کودک محبوب شما، توسط همکلاسی‌ها و همسالانشان مسخره شود. به همین جهت حتماً به کودکان آموزش‌های لازم در خصوص مراقبت از دندان‌های شیری خود را ارائه دهید.

حفاظت از دندان‌های شیری | علت‌های پوسیدگی دندان‌های شیری

به منظور پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری، شناختن عواملی که به این خرابی منجر می‌شود بسیار اهمیت دارد. اگرچه به ندرت پوسیدگی دندان‌های شیری به عوامل ژنتیکی بازمی‌گردد، اما در این موارد، استفاده از روش‌های پیشگیری معمولاً تاثیر کمتری دارد.

باقی‌ماندن ذرات غذا در دندان‌ها

باقی ماندن ذرات مواد غذایی در لابه‌لای دندان‌ها به مدت طولانی ممکن است باعث پوسیدگی و خرابی دندان‌ها شود. باکتری‌های موجود در دهان باعث تبدیل این ذرات غذایی به اسید می‌شوند، که این اسید به پوسیدگی لایه رویی دندان کمک می‌کند. این مسئله اگر به صورت پیوسته و در درازمدت ادامه یابد، منجر به پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

مصرف شیر در شب

یک دیگر از اشتباهات رایج والدین این است که تصور می‌کنند خوردن شیر قبل از خواب می‌تواند به سلامت دندان‌ها کمک کند. اما در واقعیت، مصرف نوشیدنی‌هایی مثل شیر، نوشابه یا آب‌میوه پیش از خواب ممکن است منجر به پوسیدگی دندان‌ها شود. سوال اینجاست که شب‌ها نباید از شی بخوریم؟ بهتره که قبل از خواب خورده نشه اما در صورت نوشیدن شیر در شب حتما بعد از مصرف، باید دهان و دندان خود را با دقت مسواک بزنید و تمیز کنید.

حفظ بهداشت دهان

توصیه می‌شود که از زمانی که کودک به دنیا می‌آید، حتی قبل از ظاهر شدن اولین دندان‌ها، به حفظ بهداشت دهانی اهمیت دهید. تمیز کردن و مسواک زدن لثه‌های نوزاد می‌تواند به کاهش باکتری‌های موجود در دهان کودک کمک کند. انتخاب خمیر دندان نیز اهمیت دارد؛ زیرا خمیر دندان‌های عادی با مقدار کمی فلوراید تاثیر بسیار کمی بر روی سلامت دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی دارند. بهتر است از خمیر دندان‌های مخصوص کودکان استفاده کنید. همچنین، وجود یک دندان خراب ممکن است منجر به پوسیدگی دندان‌های اطراف شود؛ بنابراین، تمیز نکردن دندان‌ها و درمان دندان‌های پوسیده می‌تواند به تدریج به سایر دندان‌ها نیز انتقال یابد.

تأثیر برنامه‌ی غذایی نامناسب

قطعا رژیم غذایی سالم نقش بزرگی در داشتن دندان‌هایی سالم دارد. پس از همین الان تصمیم بگیرید هم خود و هم فرزندانتان سالم غذا بخورید. تغذیه خوب و مناسب برای دندان‌ها از زمان رشد دندان‌های شیری کودکان شروع می‌شود, پس لازم است از زمان نوزادی تغذیه مناسب برای رشد و تقویت دندان‌های کوذک مد نظر والدین قرار بگیرد.

متاسفانه برخی از کودکان از چیپس و پفک به عنوان تنقلات استفاده می‌کنند و والدین هم اهمیت چندانی به این موضوع نمی‌دهند, والدین عزیزی که دوست دارید تن و بدن فرزندانتان سالم باشد، حتما حتما سخت گیری‌های لازم را در این زمینه انجام دهید تا کودک شما به مقدار کمی چیپس و پفک بخورند. لازم است بدانید که استفاده از خوراکی‌هایی مانند چیپس، پفک و همچنین غذاهای سرخ کردنی و فست فودها علاوه بر آسیب‌هایی که به سلامت فرزند شما وارد می‌کنند؛ می‌توانند باعث پوسیدگی در دندان‌های کودکان هم بشوند.

راهکارهایی برای مراقبت بهتر از دندان‌های شیری:

گاهی اوقات، کودکان ممکن است تحت فشار و استرس قرار بگیرند و ناخودآگاه دندان‌های خود را محکم بر روی هم فشار می‌دهند و یا به عبارت دیگر به‌طور غیرارادی دندان‌ قروچه می‌کنند. این عمل ممکن است منجر به ساییدگی و شکستن دندان‌ها شود و در نتیجه درد در ناحیه فک و صورت ایجاد کند. به نظر می‌رسد مراجعه به یک مشاور روانشناسی برای ارزیابی عمیق‌تر وضعیت کودک مناسب باشد. همچنین، از استفاده از رویکردهای زیر نیز می‌توان بهره برد:

- پس از مصرف مواد غذایی شیرین مانند شکلات، کیک یا آجیل خشک، تمیز کردن دندان‌ها توصیه می‌شود.
- مسواک زدن و تمیز کردن دندان‌ها را از زمانی که دندان‌های اولیه بیرون می‌آیند، آغاز کنید.
- هنگام دادن شیر، روزی ۲ تا ۳ بار، دهان و دندان‌های کودک را شستشو دهید.
- زمان دادن شیر به کودک را محدود کنید، به خصوص قبل از خواب‌رفتن.
- از خمیر دندان و مسواکی که برای کودکان طراحی شده‌اند، استفاده کنید.
- اگر کودک علاقه دارد آدامس یا نوشابه مصرف کند، محصولات بدون قند را انتخاب کنید.
- در صورت مشاهده‌ی هرگونه پوسیدگی در دندان‌های شیری کودک، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید.
- به‌خاطر اهمیت پوسیدگی بین دندانی، از نخ دندان برای کودک خود استفاده کنید.

جمع‌بندی:

مراقبت از دندان‌های شیری در دوران کودکی، اساسی‌ترین پایه برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از مشکلات آینده است. در این مقاله به نکات مهمی پرداختیم که در مراقبت از دندان‌های شیری باید رعایت شوند. علاوه بر شستشوی دندان‌ها پس از مصرف مواد غذایی شیرین، مسواک زدن از زمان رشد اولین دندان‌ها و تمیز کردن دندان‌ها پس از خوردن شیر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مصرف شیر قبل از خواب به میزان معقول و استفاده از مسواک و خمیر دندان مخصوص دوره سنی کودکان نیز از روش‌های موثر در حفظ سلامت دندان‌ها هستند. همچنین، در صورت مشاهده هرگونه مشکل یا پوسیدگی دندانی در کودک، مراجعه به دندانپزشک ضروری است. با رعایت این نکات، می‌توانیم دندان‌های شیری کودکانمان را حفظ کنیم تا زمینه‌ساز سلامت دهان و دندان کودکن در آینده باشند.